Değerli kardeşimiz,

İmam Malik’e nisbet edilen sözün aslı şöyledir:

مالك بن أنس ، قال: مَنْ تَفَقَّهَ وَلَمْ يَتَصَوَّفْ فَقَدْ تَفَسَّقَ،

وَمَنْ تَصَوَّفَ وَلَمْ يَتَفّقَّهْ فَقَدْ تَزَنْدَق

وَمَنْ جَمَعَ بَيْنَهُمَا فَقَدْ تَحَقَّقَ

“Kim ki fakih olur mutasavvıf olmazsa fasık olur,

Kim ki mutasavvıf olur fakih olmazsa zındık olur,

Kim de her ikisini birleştirirse muhakkik olur.”

İmam Malik’e nisbet edilen bu söz Keşfu’l-Hafa ve Darimi’nin Süneni gibi çeşitli kaynaklarda ve bir kısım fıkıf kitaplarında yer almaktadır.

İmam Malik’e nisbeti net olmamakla birlikte, bu sözlerle kastedilen mana daha çok önemsenmiştir.

Buna göre özellikle Kitabu’l-İlm bahislerinde fıkıhla tasavvufun birbirini tamamlayan ilimler olduğu bu söz ile ifade edilmiştir.

Tasavvuf literatüründe ilm-i zahir-ilm-i batın ayrımı sıkça yapılır. Ayrıca fıkh-ı zahir ve fıkh-ı batın tasnifi de bu minvaldedir. Fıkıh ilmi zahiri ilimleri, tasavvuf ise batını ilimleri temsil eder.

Şeriatın zahiri hususiyetlerini yerine getirdiği halde kalbinde taşıdığı riyaya dikkat etmeyen fıska düşer.

Kalbim temiz diyerek ibadetlerin zahiri yükümlülüklerini yerine getirmeyen de ibadeti terk ettiğinden dolayı zındık olur.

Öyleyse hem zahiri hükümleri yerine getirmek hem de kalbin bu ibadetler sırasında riyadan uzak ve ihlaslı olması gerekir. Bu halin adı da hakikattir.

İşte bu söz ile getirilmek istenen mana budur.

Netice olarak şunu söyleyelim ki bu sözle dile getirilmek istenen şey ibadetlerdeki zahir-mana uyumudur.

Bu durum sadece Maliki olanlar için değil, bütün Müslümanlar için geçerlidir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet