Değerli kardeşimiz,

Soy isimler elbette önemli. Çünkü ismin güzel olması sünnettir. Bu ismi tamamlayan soy ismin de güzel olması bu sünneti tamamlayacaktır.

Tanıdığımız bir zatın soyadı “Hatun” idi. Erkek birinin “Hatun” soyadıyla çağrılması hoş bir durum olmadığından, gayet yerinde bir hareketle soyadını değiştirdi.

Örneğin soyadı “Karanlık” olan birsine karşı olanlar, “O karanlık biridir, karanlıktan ne bekleyebilirsiniz ki?” diyerek soyadından vurmaya çalışabilirler.

Bir tanıdığımız beğenmediği soyadını değiştirdi. Ama bir problemi çözerken başka bir problemle karşılaştı. Babasına nispetle soyadını “Sadıkoğlu” yaptı. Ama kızında veya erkek evladından doğacak kız torunlarında bunun bir problem teşkil edeceğini hesap etmedi. Çünkü -faraza- kızının adı Ayşe ise, “Ayşe Sadıkoğlu” ifadesi doğru bir ifade olmamaktaydı.

Çevremize baktığımızda daha bunlar gibi problemli pek çok soy isim görebiliriz. Misal olarak şunlara bakalım:

“Dönek, Salakoğlu, Dümbelek, Döver, Damızlık, Kalas, Şebek, Beyinsiz, Dandik, Keltoş, Kazma, Aptal, Kaltak, Fırıldak, Dana…”

Bunlar gibi olan soy isimlerin arka planı şudur: Soyadı kanunu çıktığında, insanımız ne ile meşhur ise veya nasıl bir lakapla tanınıyorsa, bunlar kendilerine soyadı olarak verildi. Muhtemelen köy veya mahalle muhtarına “Bunlara ne soy ismi yazalım?” diye soruldu, onlar da o kimseler ne ile biliniyorsa onu soy isim olarak yazdırdı.

Hâlbuki bunların bir kısmı –üstteki örneklerde görüldüğü üzere- mahzurluydu. Günümüz insanının bu soy isimlerini kullanması elbette uygun değildir. Problemli olanlar atılmalı, bunlar yerine güzel ve anlamlı soy isimler alınmalıdır. Ama bunu yaparken de üstteki “Sadıkoğlu” örneğinde olduğu gibi yeni bir problem üretmemelidir.

Her insan güzel bir isme layık olduğu gibi güzel bir soy isme de layıktır. Şayet bu ikisinde veya birinde problem varsa hiç tereddüt etmeden değiştirilmelidir.

İstikametli birinin “Fırıldak” diye bir soy ismi taşıması hem kendine hem de kendisinden meydana nesillere bir haksızlıktır.

Mevzuatımız böyle problem isim ve soy isimleri değiştirmeye müsait olduğundan değiştirmek için beklenmemeli, gerekli müracaat hemen yapılmalıdır.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet