Değerli kardeşimiz,

İlgili olay değişik hadis rivayetlerinde yer almıştır. Fakat rivayetlerde farklı ifadeler söz konusudur. Mesela:

Hz. Ali’den nakledildiğine göre, olayın özeti şudur:

“Hz. Peygamber (asm) bir müfrezenin başına birini komutan tayin etmiştir. Yolda (kendisini kızdıran bir sebepten ötürü) bir ateş yaktırdı ve askerlerin oraya girmelerini emretti. Bunun üzerine bazı kimseler kendilerini ateşe atmaya hazırlanırken, bir kısmı da ‘Biz ateşten kurtulmak için Müslüman olduk, şimdi nasıl ateşe gireceğiz?’ dediler. Nihayet dönüşte konuyu Hz. Peygambere (asm) bu durumu anlattılar. Efendimiz de ateşe girmeye hazırlananlara hitaben ‘Eğer girseydiniz kıyamete kadar çıkamazdınız. Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı olan konularda hiçbir kula itaat edilmez. İtaat ancak maruftadır / Allah’ın uygun gördüğü meşru dairede geçerlidir.’ buyurdu.” (bk. Buhari, Ahad, 1; Müslim, İmare 40; Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/94, 400)

Diğer bir rivayette ateşe girmek isteyenlere hitaben: “Eğer girselerdi, ebediyen oradan çıkamazlardı.” ifadesi vardır. (bk. Müslim, İmare, 39; Ebu Davud, Cihad, 87)

Konuyla ilgili dört rivayet de Hz. Ali’den nakledilmiştir. Üçünde “kıyamete kadar…” denilmiş, birinde “ebediyen…” sözü kullanılmıştır.

Bu takdirde bunların arasını telif etmek / bulmak için ortak noktaları kabul etmek gerekir. O da zikredilmeyen rivayette de “kıyamete kadar” ifadesinin var olduğu, ancak ravi tarafından veya müstensih tarafından sehven unutulmuş olabilir. Keza, hadis kriterlerinde bir kural var: “iki sahih hadisten birinde fazlalık varsa, bu sikanın fazlalığı kabul edilir.”

Bununla beraber, Kuran’da kullanılan “ebedi” kelimesi uzun bir süreyi ifade ettiğine dair tefsirlerde önemli malumat vardır. Buna göre:

Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı konularda kimseye itaat edilmez. Bu konunun önemine işaret etmek ve bunun caiz olmadığını ifade etmek üzere, ateş ile tehdit edilmiştir.

Yoksa bir Müslüman büyük günah işlemekle asla dinden çıkmaz, kafir olmaz, ebedi cehennemde kalmaz. Nitekim hadiste de kıyamet gününe kadar denilmiştir.

Özetle, Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı bir konuda, komutan da olsa ona itaat etmek helal olmaz, bunun vebalinin ve sorumluluğunun her iki taraf için de ne kadar büyük olduğunu göstermek için böyle bir ifade kullanılmış olabilir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet