Değerli kardeşimiz,

KETTÂNÎ, Muhammed Abdülhay, 1303’te (1886) Fas’ta doğmuş, 1382’de (1962) Paris’te vefat etmiştir. Hadis âlimi ve mutasavvıftır. İdrîsî şeriflerinden olup hadis âlimi, edip ve fakihler yetiştiren Kettânî ailesine mensuptur.

Kettânî özellikle hadis ilminde uzman bir alimdir. Kendisinden icazet aldığı hocalarıyla diğer birçok âlim onu asrın muhaddis ve hafızı, asrın müsnidi gibi vasıflarla anmışlardır. İslâm tarihi, tasavvuf, ensâb, tabakat ve fıkıh konularında da bilgi sahibiydi.

Batı İslâm dünyasının en büyük özel kütüphanesine sahipti. Birçok nadide yazmayı da ihtiva eden Kettâniyye Kütüphanesi bugün Rabat Umumi Kütüphanesi içinde ayrı bir bölüm olarak bulunmaktadır.

Kötü yönetimi ve Batı etkisi altında İs­lâmî esaslardan ayrılması sebebiyle Kral Abdülhafîz ile ilişkileri bozulan Kettânî, tarikatlarına ait zaviyelerin kapatılması, ağabeyinin öldürülmesi ve kendi hayatı­nın da tehdit altında bulunması gibi ge­rekçelerle kral ailesine ve yönetim kadro­suna karşı yürüttüğü mücadelede 1920’lerden itibaren Fransızlar’la yakınlık kur­maya ve onların desteğini sağlamaya ça­lıştı. Bu yüzden ağır tenkitlere muhatap oldu. Ailesinin İslâmî ilimlerdeki gelene­ğini devam ettirmesi yanında bir İdrîsî şerifi olarak bu dönemde Fas’ta hüküm süren Alevî hanedanına karşı şiddetli bir muhalefet sürdürdü ve Kral V. Muhammed’in tahttan uzaklaştırılıp sürgüne gönderilmesine yol açan hare­ketlerde önemli rol oynadı. Daha sonra V. Muhammed geri dönüp Fas bağımsız­lığını kazanınca (1956) Kettânî de Fran­sa’da yaşamak zorunda kaldı ve 28 Eylül 1962’de Paris’te vefat etti.

et-Teratibu’l-İdariye: Kettani, İslâm medeniyetinin orijinal olmayıp diğer medeniyetlerden alındığını ileri sürebilmek için bazı araştırmacıların Kur’an ve Sünnet’e dayanan köklerini göz ardı ederek İslâm medeniyetini Abbâsiler’den başlattıklarını belirten Kettânî, Emevî ve Abbâsîler’den itibaren İslâm tarihi boyunca kurulan Müslüman devletlerdeki siyasî, idarî, askerî, adlî, ilmî ve iktisadî kurumların bir şekilde Hz. Peygamber zamanında mevcut olduğunu, İslâm uygarlığının temellerinin Resûl-i Ekrem ve ilk Müslüman nesil zamanında atılmış bulunduğunu ortaya koymak için bu eseri kaleme almıştır. Kitapta Ali b. Muhammed el-Huzâî’nin (ö. 789/1387) Tahrîcü’d-delâlâti’s-sem’iyye adlı çalışması esas alınmış ve yeni konuların ilâvesiyle genişletilmiştir. Huzâî’nin eserindeki tertibe uygun olarak kitabını on bölüme ayıran Kettânî, elde edebildiği Tahrîcü’d-delâlât nüshasında son bölüm mevcut olmadığından bu kısa bölümün yerine Hz. Peygamber zamanındaki ilmî ve içtimaî durumu ele alan ve bütün eserin yaklaşık üçte birini oluşturan bir bölüm eklemiştir. Kettânî eserini klasik tarzda kaleme almış, iktibasta bulunduğu yaklaşık 500 kaynağın cilt ve sayfa numaralarını genellikle göstermemiştir.

Asr-ı Saadet’te yönetim, yargı, ordu, diplomatik ilişkiler, dinî ve iktisadî hayatla ilgili düzenlemelerle düğün ve eğlenceye varıncaya kadar bütün bir sosyal hayat konusunda en önemli başvuru kitabı sayılan et-Terâtibü’l-idâriyye, Ahmet Özel tarafından kaynaklarının tesbiti ve bir nevi edisyon kritiği yapılarak Türkçe’ye çevrilmiştir: Hz. Peygamber’in Yönetiminde Sosyal Hayat ve Kurumlar, I-III, İstanbul, 1990-1993. (bk. TDV. İslam Ansiklopedisi, Kettani md.)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet