Değerli kardeşimiz,

Hz. Ebu Bekir döneminde Zeyd b. Sabit başkanlığındaki heyet tarafından Kur’an-ı Kerim kitap haline getirilmiştir. Bu Mushaf tedbir olarak muhafaza edilmiştir. Bunun yanında sahâbîler de kendi nüshalarına ve ezberlerine göre okuyuşlarını sürdürmüşler ve şahsî nüshalar meydana getirilmiştir.

Hz. Ömer ve Hz. Osman devrinde artan fetihlerle genişleyen İslâm coğrafyasında Arapların dışındaki Müslümanlar, kendi bölgelerinde meşhur olan sahâbînin Mushaf ve kıraatiyle Kur’an’ı öğrenip okuyor, muhtemelen bu Mushaflardan kendileri için özel nüshalar çıkarıyorlardı.

Bu uygu­lama devam ederken “yedi harf” ruhsa­tına ve Arap dilinin yapısına bağlı olarak ortaya çıkan bazı kıraat farklılıklarını doğ­ru biçimde değerlendiremeyenler, bunu önemli bir ihtilâf sebebi olarak gördüler ve ciddi tartışmalar başlattılar(Mekkî b. Ebû Tâlib, el-İbane, s. 48-49)

Buhârî’nin Enes b. Mâlik’ten naklettiği rivayete göre Azer­baycan ve Ermenistan fethine katılan ordunun kumandanı Huzeyfe b. Yemân, Suriyeli ve Iraklı askerler arasındaki kıra­at ihtilâfını görünce endişelendi; Halife Osman’ın yanına gelerek konuya bir çö­züm bulmasını teklif etti. Muhtemelen başka şikâyet ve ihtilâfları da göz önün­de bulunduran Hz. Osman, Hafsa’nın elindeki Ebû Bekir mushafını çoğaltarak belli başlı merkezlere göndermeye karar verdi. İstinsah ve çoğaltma işi için başkanlığını yine Zeyd b. Sâbit‘in yaptığı Abdullah b. Zübeyr, Saîd b. Âs ve Abdurrahman b. Haris b. Hişâm’dan oluşan bir heyeti görevlendirip, yazımda ihtilâfa düştüklerinde Kur’an’ın nazil olduğu Kureyş lehçesini esas alma­larını emretti. Yardımcılarla birlikte üyelerinin sayısı on ikiye ulaşan heyet çalış­malarını başarıyla tamamladı ve orijinal nüsha Hafsa’ya iade edildi.

25-30 (646-651) yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışma sonunda çoğaltılan yedi Kur’an nüshası, birer kâri ile birlikte Mek­ke, Küfe, Basra, Şam, Yemen ve Bah­reyn’e gönderilmiş, bir nüsha da Medi­ne’de bırakılmıştır.(Zerkeşî, I, 334; Süyûtî, el-İtkân, I, 189-190).

Hz. Osman bunların dışında yazıl­mış Kur’an sayfalarının ve özel mushafların imha edilmesini emretmiştir.(Buhârî, Fezâ’ilü’l-Kur’ân, 3)

(Geniş bilgi için bk. Diyanet İ. A., Kur’an Md.)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet