Değerli kardeşimiz,

– İmkan delilindeki “imkân” kelimesi, mümkün olmayı anlatır. Kainatın var olması ile yok olmasının eşit şekilde mümkün olduğunu ifade eder.

Allah’tan başka her şey var da olabilir yok da olabilir. O halde bir şeyin yokluktan varlığa çıkması için, mutlak bir irade ve tercih ediciye ihtiyaç vardır. Çünkü, yaratıklar birbirini yaratamazlar. Öyleyse bu varlığı yaratan ezeli bir kudret sahibi vardır.

– Hudus ise: Varlıkların yok iken sonradan var olduğunu gösteren bir delildir.

Hudus delili iki çeşittir:

Zatî Hudus: Eşyanın var olmalarında bir yaratıcıya muhtaç olduklarını ifade eder.

Zamanî Hudus ise:  Eşyanın var olmadan önce, yokluğunun üzerinden bir zaman süresinin geçmesini ifade eder. (bk. Cürcanî, Tarifat -şamile- 1/72)

Özetle: İmkân, eşyanın varlığının mümkün olduğunu anlatır. Hudus ise, eşyanın ezeli olmayıp sonradan var olduğunu gösterir.

İmkan ile hudus delili iç içe giren, birbirini tamamlayan delilerdir.

İmkân: imtinaın/muhal olmanın zıddıdır. Bir şey muhal değilse mümkündür. Buna göre imkân dahilinde olan bir şeyin varlığı muhtemeldir. Hudus ise, bizzat bu mümkün olan varlığın vaki olmasıdır. Bu sebepledir ki, kelam kitapların bu iki delil “İmkân-Hudus” şeklinde birlikte zikredilir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet