Değerli kardeşimiz,

Pek çok kimse “cihad” denildiğinde savaşı hatırlar. Halbuki, cihad ve savaş kelimeleri, eş anlamlı değillerdir. Cihad, savaştan daha kapsamlıdır. Allah yolunda yapılan savaş da bir cihad olmakla beraber, her cihad savaş değildir. Kur’an-ı Kerîm’de “iki grup arasında meydana gelen silahlı çatışma” anlamında, “harp” ve “kıtal” kelimeleri ve bunlardan türeyen kelimeler kullanılmıştır.(1)

Cihad-savaş farklılğına şu noktalardan bakabiliriz:

a. “Kafirler ve münafıklarla cihad et!” (Tevbe, 9/73; Tahrîm, 66/9) ayetinin ilk muhatabı olan Hz. Peygamber (asm), kâfirlere karşı kılıçla savaşırken, münafıklara kılıç çekmemiştir. Resulullah’ın onlara karşı cihadı, “had cezalarını uygulamak, nasihat etmek, onları ikna ve ilzama çalışmak…” şeklinde olmuştur. (2)

b. “Kâfirlere itaat etme ve ‘onunla’ büyük bir cihad yap!”(Furkan, 25/52) ayetinde de cihad-savaş farkını görmek mümkündür. Zira “onunla” ifadesiyle kasdedilen, pek çok tefsirde ifade edildiği üzere Kur’an’dır.(3) Kur’an’la yapılan cihadın, bir savaş değil, ikna veya ilzama yönelik bir mücadele olduğu aşikardır.(4)

c. Savaşın emredilmediği İslam’ın Mekke döneminde, cihaddan bahseden ayetler bulunmaktadır. Mesela:

“Uğrumuzda cihad edenlere, elbette yollarımızı gösteririz…”(Ankebut, 29/69)

“Rabbin, eziyete maruz kaldıktan sonra hicret eden, cihad yapan ve sabredenlerledir. Rabbin, bu eziyetten sonra onlara Gafur’dur, Rahîmdir.”(Nahl, 16/110). 

Bu ayetlerin geçtiği Ankebut ve Nahl sureleri, Mekkî surelerdendir. (5)

d. Peygamberlerden pek çoğunun fiilen savaşmamış olması da cihad-savaş farkını gösterir.(6) Şüphesiz her peygamber cihad yapmıştır; ama, her peygamber savaşmamıştır.

Kaynaklar:

1. Özel, T.D.V. İslam Ans. “cihad” md. VII, 528; Peters, s., 28; Abdurabbih, s.28- 29; Ali Rıza Nakvî, Laws of War in Islam, Islamic Studies, XIII/1, 25; M.Saîd Ramazan Bûtî, El-Cihadu fi’l-İslam, Daru’l-Fikri’l-Muasır, Beyrut, 1995, s. 19-20; Süleyman Ateş, Kur’an-ı Kerîm Tefsîri, Milliyet Yay., İst., 1995, III, 1168, Kadiri, 1, 65; Sabunî, Kabes min Nuri’l-Kur’an’il-Kerîm, Daru’l-Kalem, Dımeşk, 1986, IV, 64.
2. Razi, XVI, 135; Beydavî, 1, 412; İbnu Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, Kahraman Yay. İst., 1985, IV, 119; Yazır, IV, 2591; Abdurabbih, s. 29-30.
3. Beydavî, II, 144; Sabunî Saffetu’t-Tefasir, Ensar Yay. İst. 1987, II, 366, Yazır, V,3601, Butî, s., 21.
4. Şibay, III, 164.
5. Celaleddin Süyûtî, Itkan fî Ulûmi’l-Kur’an, Daru İbni Kesîr, Beyrut, 1993, I, 28; Butî, s., 21; Abdurabbih, s., 29-30.
6. Topaloğlu, VII, 531.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet