Değerli kardeşimiz,

1. Bir sanayici ve iş adamı yıllık zekâtının ihtisabında ve vereceği zekât miktarının belirlenmesinde nasıl bir yol izlemesi gerekir? Bugünkü ekonomi ve muhasebe dilini de kullanarak konuyu örnekleriyle biraz detaylıca izah eder misiniz?

Sanayici veya iş adamı zekat ile yükümlü olunca, hicri takvime göre (mesela Ramazandan Ramazana) bir zekat hesap takvimi açacak. Zekatı ödenecek servetin üzerinden bir yıl geçince bakacak: Ticari mal, yabancı ve yerli para, altın ve gümüş, hisse senedi, satmak için alınmış taşınmazlar; bunları kuruşlandıracak. Ticari malı maliyet fiyatından, taşınmazı aldığı bedel ile raiç bedel toplamının yarısını alarak hesaba katacak. Böylece zekata tabi malların mesela TL. olarak bedeli ortaya çıkacak.

Bu matrahtan o yıl içinde ödeyeceği borçları ve normal geçim masrafını düşecek, geri kalanın yüzde iki buçuğunu zekat olarak ödeyecek.

Mal üreten fabrika, binek araba, oturulmak üzere edinilmiş yazlık ve kışlık evler, ev, fabrika, depo vb. yapmak için edinilmiş arsalar zekata tabi değildir.

Gemi, otel, otomobil gibi kiraya verilerek gelir sağlayan malların kendilerinden zekat verilmez, ama gelirin brütünün yüzde beşi zekat olarak verilir.

2. Bir şirket, kurumlarının zekâtlarını düzenli olarak mahsub etmek ve mahsub edilen zekâtı uygun ve münasip yerlere dağıtıp tevzi etmek için, şirket bünyesinde bir zekât memurluğu (veya müdürlüğü) tesis etse, görevlendirdikleri bu memuruna vereceği maaşı (zekât amili sıfatıyla) zekât niyetiyle verebilir mi?

Özel muhasebeci ve çalışan amil (zekat amili) sayılmaz.

3. Şirket, zekâta mahsuben çalışanları için kurban kestirip dağıtabilir mi?

Çalışanlar adına kurban kesmek demek, onların yükümlü oldukları kurbanı kesmek demektir. Çalışan kurban kesmekle yükümlü ise zengindir, zekat verir, zekat alamaz.

İşveren kendisi için ibadet olarak kurban kesmiş ise, bunun etini zekat olarak dağıtamaz, kurban olarak dağıtır.

4. Şirket, verdiği iftar yemeğinin masraflarını (protokol misafirlerini hariç tutarak) zekâta mahsub edebilir mi?

İftar yemeği örfe göre hibedir (bağıştır, hediyedir), zekat değildir.

5. Dini, İslami ve kültürel hizmetler gören herhangi bir vakfa yapılan nakdi yardımlar, aidatlar zekât olarak verilebilir mi? Vakfın vergiden muaf olması işin mahiyetini değiştirir mi? Vakıf zekât olarak verilen bu yardımları personel maaşı ve diğer giderlere harcayabilir mi?

Ancak yoksullara bakan veya İslam’ın korunması ve yayılması amacı ile kurulmuş bulunan kurumlara zekat verilebilir. Bu kurumlar, aldıkları zekatı amaca uygun olan yerlere ve hizmetin gereği olan binaya ve personele de harcarlar.

6. Valilik ve kaymakamlık gibi resmi bir daire, fakir bir aile için bir şirketten yardım ricasında bulunsa, şirket o resmi daire aracılığıyla yaptığı yardımı zekât niyetiyle verebilir mi?

Verdiği şahsı, zekatı ödemeye vekil kılarak (buna niyet ederek) verir ve zekata sayar.

7. Şirket, bir fakire yardım amacıyla ev yaptırıp verse, bu yardımı zekâta mahsub edilir mi? Ya da fakir aileye evinin inşaatı için yapılan beton ve demir yardımı zekat niyetiyle yapılabilir mi?

Kişinin durumuna göre ihtiyacını karşılayacak ölçüde bir ev temel ihtiyaç maddeleri (havaic-i asliye) arasındadır. Bu ihtiyacı zekat niyetiyle karşılamak caizdir.

8. Şirketin camiye yapacağı yardım, zekât niyetiyle verilebilir mi?

İslam’ın yerleştiği ve yaşadığı yerlerde camiye verilen para zekata sayılamaz.

9. Şirketin personeline yaptığı erzak promosyonunu zekâta mahsuben verilebilir mi?

Bir şarta bağlı olmadan, yoksullara verilen erzak zekat niyetiyle verilebilir.

10. (Haberli veya habersiz) Zekâta mahsuben bir fakirin borcu kapatılabilir mi?

Batık olmayan alacak, zekat olarak kapatılabilir. Karşı tarafa bilgi vermek, “Borcunu zekata mahsuben kapattım.” demek, karşı tarafın da kabulünü almak gerekir.

11. Fakir bir ailenin çocuğuna zekâta mahsuben bisiklet ve bilgisayar tableti gibi bir şey alınabilir mi?

Bunların bedeli kendilerine zekat olarak verilir veya “Sana şu kadar lirayı zekat olarak veriyorum, kabul mü?” denir, kabul ettim derse “Sana bununla şunları alayım mı, bana yetki veriyor musun?” denir, yetki verirse alınır.

12. Fakir bir aileye, zekâta mahsuben cenaze yemeği yaptırılıp gönderilebilir mi? Cenaze yemeği Zekâta mahsub edilebilir mi?

Cenaze yemeği örfe göre hediyedir, zekat değildir. Eğer zekat olarak verilecekse, bunun açıklanması, karşı tarafın kabulü gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız:

– Zekat ve fitre ile ilgili sık sorulan sorular ve cevapları nelerdir?

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet